ΑΥΤΟΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΣΤΗΝ ΥΓΕΙΑ
Το παράδειγμα της ΑΔΥΕ
Με την κατάρρευση του όποιου “κοινωνικού κράτους” τα τελευταία χρόνια, η αυτοοργάνωση των ανθρώπων και η παράκαμψη του κράτους μοιάζει και είναι η μοναδική λύση. Η ΑΔΥΕ (Αυτόνομη Δομή Υγείας Εξαρχείων), δε παρέχει απλά ένα “μπάλωμα” στην έλλειψη παροχής υγειονομικής περίθαλψης από τη μεριά του κράτους, αλλά προτείνει κάτι πολύ περισσότερο.
Ήταν η οικονομική κρίση η αφορμή για την ΑΔΥΕ;
Παρ’ ότι η οικονομική κρίση στάθηκε αιτία για να γεννηθούν αρκετά κοινωνικά εγχειρήματα ποικίλων αποχρώσεων με σκοπό την αντιμετώπιση των πολλών προβλημάτων της καθημερινότητάς μας σε τομείς όπως υγεία, διατροφή, στέγαση, παιδεία, εργασία, για τη δική μας δομή η κρίση στάθηκε πιθανότατα απλώς μία αφορμή. Αυτό ισχύει διότι τα άτομα που αποτελούν τη συνέλευση της Αυτοοργανωμένης Δομής Υγείας Εξαρχείων δεν αντιμετωπίζουν την ανάδυση των κοινωνικών εγχειρημάτων μόνο ως απαντήσεις στα ζητήματα επιβίωσης που τέθηκαν με την κρίση, αλλά και ως επιχειρήσεις άρσης του τρόπου ζωής που υπήρχε στην κοινωνία μας και πριν την κρίση. Γι’ αυτό άλλωστε προτάσσεται η αυτοοργάνωση ως λειτουργία και πολιτική σχέση κατά την αντιμετώπιση όλων των ζητημάτων της ζωής μας, όχι επειδή πλέον οι κρατικές δομές υπολειτουργούν ή εξαφανίζονται και αδυνατούν να καλύψουν τα στοιχειώδη για την επιβίωση, αλλά ως μία θετική πρόταση και σύνολο αρχών συγκρότησης του κοινωνικού ιστού.
Σκοπός είναι να αντικαταστήσετε τις κρατικές δομές υγείας;
Όχι, η ΑΔΥΕ δεν έρχεται να υποκαταστήσει τις δομές υγείας του κράτους που καταργούνται, αλλά αφενός να προσφέρει άμεσα διάγνωση σε ζητήματα υγείας των κατοίκων της γειτονιάς των Εξαρχείων και όχι μόνο, και αφετέρου, και κυριότερο, να παρουσιάσει μία νέα αντίληψη για την υγεία, πέρα από την αποτυχημένη κατεστημένη νοοτροπία, καθώς και να προεικονίσει στην πράξη τη δομή της κοινωνίας, στην οποία επιθυμούμε να ζήσουμε. Κυρίαρχες αξίες σε αυτή είναι η αλληλεγγύη ως δυναμική συσχέτιση των ατόμων και συγκρότησή τους σε συλλογικότητα, η αυτοοργάνωση, ως διαδικασία λήψης αποφάσεων και υλοποίησης αυτών από τα ίδια τα άτομα με βάση το τι κρίνουν τα ίδια ως σημαντικό κάθε φορά, και η αντιιεραρχία ως αυτονόητη αρχή ατόμων που κάνουν χρήση της κοινής λογικής όταν αντιμετωπίζουν την αυταπόδεικτη απόφανση ότι όλοι γεννιόμαστε ίσοι. Διακηρυγμένος στόχος επομένως της ΑΔΥΕ είναι η αμφισβήτηση και κατάρριψη θεωριών και πρακτικών της παλαιάς κοινωνίας που απέρχεται και η πρόταση νέων στάσεων ζωής με βάση τις παραπάνω αξίες.
Πως αντιλαμβάνεστε την Υγεία;
Η υγεία, σωματική και ψυχική, είναι ένας μόνο τομέας στον οποίο η παραπάνω επιδίωξη μπορεί να βρει εφαρμογή και να ανθίσει. Η υγεία δεν είναι καθόλου αφηρημένη έννοια, όπως τουλάχιστον συνηθίζεται να παρουσιάζεται. Δεν είναι μόνο η αποφυγή του πόνου και η απομάκρυνση του θανάτου, αλλά προσφέρει δυνατότητα απόλαυσης της ζωής και δραστηριοποίηση του ατόμου εντός της κοινωνίας. Δεν είναι τυχαίο λοιπόν ότι αυτό το αγαθό στο πολιτικό και οικονομικό σύστημα στο οποίο ζούμε όχι μόνο εμπορευματοποιήθηκε, όπως άλλωστε όλα τα πολύτιμα για την επιβίωση και τη ευζωία αγαθά, αλλά έγινε και μέσο ελέγχου των πληθυσμών ώστε να παραμένουν πειθήνια όργανα και να εκτελούν τις βασικές εργασίες που επιβάλλει το κυρίαρχο μοντέλο διαβίωσης. Η υγεία λοιπόν έρχεται ως προϋπόθεση όχι για να μπορούν τα άτομα να απολαμβάνουν τις χαρές της ζωής αλλά για να είναι λειτουργικά, να καθίστανται και να παραμένουν εύρωστοι εργαζόμενοι ώστε να παράγουν συνεχώς μέχρι τα γηρατειά τους προς όφελος των μειοψηφιών που κατέχουν την πολιτική και οικονομική εξουσία με σκοπό να επιβάλουν και να αναπαράγουν αυτή την κοινωνική συνθήκη. Είναι ξεκάθαρο πως η αντίληψη για την υγεία που εγγράφεται στο πολιτιστικό παράδειγμα του δυτικού πολιτικού και οικονομικού φιλελευθερισμού δημιουργούσε πάντα καιάδες για τα μέλη της κοινωνίας που είναι πιο αδύναμα και χρειάζονται την αλληλεγγύη μας, όπως οι ανάπηροι, οι χρονίως πάσχοντες, οι ηλικιωμένοι. Η κρίση και η συνακόλουθη υποβάθμιση της υγείας που στοχεύει κυρίως αυτά τα μέλη της κοινωνίας δεν δημιούργησε αυτά τα προβλήματα, απλώς τα επιδείνωσε καταδεικνύοντάς τα με τον πιο εμφατικό τρόπο. Όποιος δεν πληρούσε τα κριτήρια ώστε να εντάσσεται με αποτελεσματικότητα στην εκάστοτε γραμμή παραγωγής, αποκλειόταν κοινωνικά και οδηγούνταν στην εξόντωση. Για τον λόγο αυτόν η υγεία αποκτούσε πάντοτε μία μεταφυσική χροιά, δώρο θεού, η ασθένεια θεωρούνταν τιμωρία και ο θάνατος είτε λύτρωση είτε καταδίκη.
Υγεία δηλαδή πέρα από την απλή ιατρική φροντίδα;
Η προϊούσα ιατρικοποίηση της κοινωνίας, όπου όλες οι δυσλειτουργίες ή δυσκολίες που αντιμετωπίζει το ανθρώπινο σώμα, πνεύμα και συναίσθημα αντιμετωπίζονται ως απλά περιστατικά που χρήζουν ιατρικής και φαρμακευτικής φροντίδας, αντανακλά αυτή την αντίληψη και αυτή τη σχέση εξουσίας: ο ιατρός είναι πλέον ο σύγχρονος θεός, εντεταλμένος να ορίζει τη ζωή, την ποιότητά της και τον θάνατο, ενώ η κατάχρηση των φαρμάκων ως θεραπευτικών μέσων δεν εξυπηρετεί μόνο τα οικονομικά συμφέροντα εταιριών αλλά επιτείνει τον έλεγχο πάνω στα άτομα, καθώς ομοιογενοποιεί τις συμπεριφορές, λαμβάνοντας ως δεδομένο ότι δεν υπάρχουν διαφορετικοί οργανισμοί, ιδιοσυγκρασίες και προσωπικότητες, αλλά απλώς συγκεκριμένες και παρόμοιες περιπτώσεις. Ο τεχνολογικός πολιτισμός έδωσε βέβαια απαντήσεις σε προβλήματα υγείας που μάστιζαν την ανθρωπότητα, αλλά ταυτόχρονα δημιούργησε νέα τα οποία αδυνατεί να αντιμετωπίσει. Η σύγχρονη ιατρική, σε αρκετά μεγάλο βαθμό αντιμετωπίζει το σύμπτωμα των ασθενειών, είτε με χειρουργικές είτε με φαρμακευτικές επεμβάσεις, αλλά αδυνατεί πολλές φορές να εντοπίσει την αιτία τους. Αυτό άλλωστε συμβαίνει και με τη σύγχρονη κρίση: οι κεντρικές προσπάθειες των κυβερνήσεων και των οικονομικών επιτελείων επικεντρώνονται στην καταπολέμηση των οικονομικών συμπτωμάτων του χρέους, και δεν διανοούνται να σταθμίσουν τις αιτίες της, οι οποίες συνοψίζονται στην παταγώδη και ολοκληρωτική αποτυχία αυτού του συστήματος να εξασφαλίσει την ευτυχία των ατόμων. Η κοινωνία νοσεί και αρνούμαστε πεισματικά να δούμε την αιτία και, αντιθέτως, προτείνουμε φάρμακα αποδεδειγμένα ουδεμίας αποτελεσματικότητας: ανάπτυξη, δημοσιονομική εξυγίανση κ.λπ. Οι βιολογικοί όροι που χρησιμοποιούνται για την περιγραφή της πραγματικότητας είναι ενδεικτική τόσο του ρόλου της υγείας στην καθημερινή μας ζωή ως άτομα και συλλογικότητες, όσο και της ιατρικοποιήσης όλων των πτυχών της ζωής μας ως μέσου ελέγχου.
Είναι χαρακτηριστική η αύξηση των ψυχικών νόσων ειδικά τα τελευταία χρόνια. Αυτοκτονίες, μαζική κατάθλιψη, άγχος κλπ.
Ναι, χαρακτηριστικό παράδειγμα της αποτυχημένης προσέγγισης της υγείας από το υπάρχον πολιτικό και οικονομικό σύστημα είναι η αντιμετώπιση της ψυχικής νόσου. Ενώ πολλές ψυχικές νόσοι, όπως νευρώσεις, το στρες, το άγχος, η κατάθλιψη, αποτελούν εν πολλοίς ασθένειες του πολιτισμού και έχουν ξεκάθαρα κοινωνικό υπόβαθρο που εδράζεται στον ανταγωνιστικό τρόπο ζωής που έχει επιβληθεί, αποτελούν αντικείμενο πολιτικής διαχείρισης. Όχι μόνο αγνοούνται οι κοινωνικές αιτίες των νόσων αυτών, αλλά επιπλέον εργαλειοποιούνται για τον περαιτέρω διαχωρισμό και έλεγχο των ατόμων: κατάλληλος και μη κατάλληλος, λειτουργικός και μη λειτουργικός, προβληματικός και κανονικός. Η κατάχρηση στη φαρμακοληψία και ο εγκλεισμός για την αντιμετώπιση των ψυχικών νόσων όχι μόνο επιτείνουν την αδρανοποίηση της διαφορετικότητας και της δημιουργικότητας των ατόμων αλλά με αυτό τον τρόπο συμβάλλουν στην ολοκληρωτική κατασκευή υπηκόων ανίκανων να αντιδράσουν ή ακόμη και να σκεφτούν τι είναι ωφέλιμο και τι βλαπτικό για τους ίδιους και το σύνολο.
Κατά τη γνώμη σας, είναι αρκετή η επαναφορά στις προ του Μνημονίου Δομές Υγείας;
Όχι, για τους λόγους αυτούς που αναφέραμε πιο πριν, η ΑΔΥΕ δεν εντάσσεται στο πλαίσιο των εγχειρημάτων που στοχεύουν στην επαναφορά της προ-κρίσης κατάστασης στον χώρο της υγείας ή στη βελτίωση του υπάρχοντος, αλλά επιδιώκει με την παρουσία και τη λειτουργία της την ανατροπή του. Δεν θεωρούμε ότι πρέπει να στοχεύουμε στην καταστολή των συμπτωμάτων των ασθενειών αλλά στην εξάλειψη των αιτιών, οι οποίες είναι σε πολλές περιπτώσεις κοινωνικές και προκαλούνται από την ετερόνομη δόμηση των πολιτικών σχέσεων, τις εργασιακές συνθήκες, τη φτώχια και την κυρίαρχη αντίληψη για τη διαχείριση των κοινών αγαθών. Πιστεύουμε ακράδαντα ότι η αλληλεγγύη και ο συλλογικός τρόπος λήψης αποφάσεων για τη ζωή μας χωρίς ιεραρχίες και θέσφατα θα αποτελέσουν τις κοινωνικές συνθήκες ώστε να ξαναγίνει η υγεία αγαθό όλων και όχι εμπόρευμα και μέσο ελέγχου σωμάτων και συνειδήσεων. Έτσι, χωρίς να υποτιμούμε τη σπουδαιότητα της ειδικευμένης επιστημονικής γνώσης ως κοινό πολιτιστικό απόκτημα της ανθρωπότητας, αντιτιθόμαστε στην εργαλειοποίησή της για τον έλεγχο και την υποταγή της κοινωνίας και αντιπροτείνουμε την εξάλειψη της αυθεντίας του ιατρού στη σχέση του με τον ασθενή, την πλήρη και εμπεριστατωμένη ενημέρωση των ατόμων γύρω από τα ζητήματα υγείας που τα αφορούν, αλλά και ευρύτερα, ώστε η πρόληψη και η θεραπεία των ασθενειών να γίνει υπόθεση όλων, να είναι αντικείμενο συναπόφασης μεταξύ του ιατρού και του ασθενούς και να μη στηρίζεται στην άγνοια και την προκατάληψη. Αντί της αντιμετώπισης των ασθενών ως περιπτώσεων, όπως ισχύει στις κρατικές και ιδιωτικές δομές υγείας, προτείνουμε την ολιστική αντιμετώπιση των ασθενών ως συνολικών προσωπικοτήτων και ψυχοσωματικών ιδιοσυγκρασιών που χρήζουν ιδιαίτερης και εξατομικευμένης ιατρικής και ψυχολογικής φροντίδας. Αντί για τους ποικίλους διαχωρισμούς σε λειτουργικούς και μη πολίτες και εργαζόμενους, και τον κοινωνικό αποκλεισμό που αυτοί επιφέρουν, προτείνουμε την ανάδειξη των προσωπικών ικανοτήτων κάθε ατόμου και την προσφορά αλληλεγγύης σε ευπαθείς ομάδες, οι οποίες θα είναι σε θέση να ανταποδώσουν στην κοινότητα με βάση τις δικές του δεξιότητες και γνώσεις.
Άρα η ΑΔΥΕ είναι ουσιαστικά πέρα από Δομή Υγείας και ένα πολιτικό πρόταγμα.
Ναι, το πολιτικό μας πρόταγμα διαμορφώνει την προσπάθειά μας να λειτουργήσει η ΑΔΥΕ με τις παραπάνω αρχές και αξίες ώστε να καταστήσουμε στο βαθμό που μας αναλογεί την υγεία τρόπο και τόπο εφαρμογής μίας εικόνας από το μέλλον, αυτής μίας απελευθερωμένης κοινωνίας.
Τι είναι η ΑΔΥΕ
Η Αυτοοργανωμένη Δομή Υγείας Εξαρχείων (ΑΔΥΕ) αποτελεί μια προσπάθεια κοινοτικής πρωτοβάθμιας περίθαλψης, η οποία στηρίζεται ως δομή και στελεχώνεται από γιατρούς, ψυχολόγους, νοσηλευτές, φαρμακοποιούς και κατοίκους. Ως κοινωνικό εγχείρημα είναι ανοικτό σε κάθε επιστήμονα του χώρου της υγείας που θα ήθελε να προσφέρει τις υπηρεσίες του δωρεάν προς την κοινωνία, ανεξαιρέτως για όλους, και αποδέχεται τις οριζόντιες διαδικασίες ως πλαίσιο λειτουργίας.
Από τη μία πλευρά, καθιστούμε σαφές ότι δεν στοχεύουμε να υποκαταστήσουμε το υπάρχον κρατικό σύστημα υγείας που καταρρέει, και από την άλλη δηλώνουμε κατηγορηματικά ότι δεν προσφέρουμε κανενός τύπου φιλανθρωπία. Θεωρούμε τη σημερινή πολιτική και οικονομική συγκυρία ως κατάσταση έκτακτης ανάγκης, ως πόλεμο ενάντια στην κοινωνία. Γι’ αυτό, στον πόλεμο αυτό συμμετέχουμε στο πλευρό των αδυνάτων και του αγωνιζόμενου λαού για την κοινωνική χειραφέτηση.
Άξονες Λειτουργίας
Η ΑΔΥΕ έχει χαρακτήρα κινηματικό και αντιθεσμικό, διέπεται από τον αντιιεραρχικό τρόπο λειτουργίας του, την ισότιμη συμμετοχή και τον αμεσοδημοκρατικό τρόπο λήψης αποφάσεων.
Η ΑΔΥΕ δεν συνεργάζεται με κρατικούς φορείς, δημόσια ή ιδιωτικά σώματα ασφαλείας και ΜΚΟ, ούτε αποτελεί συνιστώσα κανενός κόμματος. Οι ενέργειές του δεν αποτελούν σε καμία περίπτωση πράξεις φιλανθρωπίας ούτε αστικό ανθρωπισμό (τύπου Ερυθρού Σταυρού) αλλά στοχευμένες ενέργειες κοινοτικής άμεσης δράσης ενταγμένες στο κίνημα για την κοινωνική απελευθέρωση. Δεν προσφέρουμε απλώς ιατροφαρμακευτική περίθαλψη και ψυχολογική βοήθεια στους φτωχούς και τους αποκλεισμένους, αλλά προσπαθούμε να συνεργασθούμε μαζί τους για τη χειραφέτηση όλων. Βασικός στόχος και πεποίθηση όσων συμμετέχουμε είναι ότι η αλληλεγγύη μας προσφέρεται με βάση την αμοιβαιότητα και όχι εγωιστικά, δεδομένου ότι όλοι είμαστε εν δυνάμει, μετανάστες, άστεγοι, άνεργοι, επισφαλώς εργαζόμενοι, χωρίς πρόσβαση σε υγειονομική περίθαλψη.
Για τον λόγο αυτό είναι ξεκάθαρη η θέση μας υπέρ των κοινωνικών εγχειρημάτων που έχουν σαν στόχο τη δημιουργία μιας κοινωνίας, όπου όλοι ανεξαιρέτως θα έχουν πρόσβαση στην εργασία, στην υγεία, στη στέγη, στη μάθηση και στον πολιτισμό. Γι’ αυτό πήραμε την απόφαση να συνεργασθούμε προς όφελος όλων και να ανακτήσουμε τη ζωή και την αξιοπρέπεια μας.
Ελάχιστη συμφωνία συμμετοχής:
1. Η Αυτοοργανωμένη Δομή Υγείας Εξαρχείων λειτουργεί σύμφωνα με το γενικό πλαίσιό της με στόχο την προαγωγή της υγείας και την προστασία της ζωής και της αξιοπρέπειας των ανθρώπων.
2. Οι βασικές λειτουργίες της ΑΔΥΕ, είναι η προσφορά πρωτοβάθμιας ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης, άμεσης βοηθείας (λ.χ. σε περιπτώσεις διαδηλώσεων), ψυχολογικής υποστήριξης και η προαγωγή της υγείας όλων, χωρίς καμία διάκριση φυλής, χρώματος, καταγωγής, σεξουαλικής ταυτότητας ή θρησκείας. Για τον λόγο αυτό δεν μπορούν να συμμετέχουν άτομα με ρατσιστικές, εθνικιστικές, ξενοφοβικές, ομοφοβικές ή φασιστικές ιδέες συμπεριφορές και πρακτικές, ούτε άτομα που συνεργάζονται με κρατικές ή ιδιωτικές δυνάμεις ασφαλείας.
3. Οι αποφάσεις της ΑΔΥΕ λαμβάνονται στη γενική συνέλευσή του αμεσοδημοκρατικά κατά σειρά με ομοφωνία, σύνθεση απόψεων ή ευρεία πλειοψηφία από τους παρόντες και δεσμεύουν και τους απόντες. Κανένας δεν δικαιούται να εμφανίζεται ότι εκπροσωπεί τη συνέλευση χωρίς προηγούμενη ανάθεση από αυτήν και για συγκεκριμένο σκοπό.
4. H χρήση του ονόματος της ΑΔΥΕ για ιδία χρήση καθώς και η άσκοπη αναπαραγωγή-προβολή δεν είναι σύμφωνη με το γενικό πνεύμα της συνέλευσης και αποφεύγεται.
(Σ.τ.ΑΖ: η ΑΔΥΕ στεγάζεται στο κατειλημμένο κοινωνικό κέντρο Κ*ΒΟΞ στη πλατεία Εξαρχείων, Αραχόβης και Θεμιστοκλέους γωνία).
